ความคิดเห็นเกี่ยวกับทรรศนะปฏิวัติการศึกษาไทย*
เมื่อต้นปีการศึกษา 2529 นักการศึกษาดังๆ ของเมืองไทยได้พูดเรื่องปัญหาการศึกษาและการปฏิรูปการศึกษาไทย ซึ่งก็ไม่ได้เสนอข้อคิดอะไรที่ใหม่หรือแหวกแนวมากนักความจริงนั้นสิ่งที่พูดๆ กันนั้น เป็นปัญหาที่ผู้บริหารโรงเรียนโดยทั่วไปทราบกันอยู่แล้ว
มาคราวนี้ ก่อนสิ้นปีการศึกษา 2529 นักการศึกษาอีก 4 ท่านหันมาพูดเรื่องการปฏิวัติการศึกษา ท่านทั้ง 4 เป็นเทคโนแครตหรือเคยเป็นมาแล้ว ท่านมองการศึกษาไทยในแง่ของข้าราชการที่สนใจวิถีการเมืองระบอบประชาธิปไตยของไทย และเป็นผู้ที่คุ้นเคยกับระบบราชการ เพราะเป็นคน “ใน” เราจะเห็นว่าท่านเน้นเรื่องของการปฏิรูประบบเป็นส่วนใหญ่ รู้สึกว่าในระยะหลังๆ มานี้และเป็นต้นในสมัยรัฐบาลชุดปัจจุบัน คนในวงการราชการมักพูดถึงเอกภาพของการศึกษาไทย อยากจะเห็นเมืองไทยของเรามีกระทรวงเดียวที่ดูแลและจัดการศึกษาของชาติ ไม่อยากเห็นการศึกษาอยู่ในความรับผิดชอบของหลายกระทรวงเช่นในปัจจุบัน โดยเชื่อว่าถ้าการศึกษาขึ้นอยู่กับความรับผิดชอบของกระทรวงเดียวกันแล้ว ปัญหาทั้งหลายแหล่คงหมดไป และเราก็จะมีเอกภาพของการศึกษากัน ข้าพเจ้าไม่แน่ใจว่าการปฏิรูปการศึกษาโดยวิธีนี้จะแก้ป้ญหาต่างๆ ได้ การปฏิรูปคนยังคงเป็นความจำเป็นประการแรกอยู่ สิ่งที่อาจจะเกิดขึ้นได้จากการมีเอกภาพของการศึกษาโดยวิธีดังกล่าวก็คือ 1) อาจจะแก้ปัญหาการบริหารให้บังเกิดประสิทธิผลได้ดีกว่าระบบบริหารปัจจุบัน 2) การควบคุมและครอบงำความคิดของนักเรียน นิสิต นักศึกษาคงจะทำได้ง่ายกว่าในปัจจุบัน 3) เสรีภาพทางวิชาการอาจจะถูกลิดรอนและอื่นๆ และท้ายสุดกระทรวงศึกษาธิการก็จะกลายเป็นกระทรวงที่สำคัญที่สุด จะกลายเป็นเครื่องมือที่น่าใช้ที่สุดของรัฐบาล
ส่วนโรงเรียนคาทอลิกนั้น ผู้บริหารต้องไม่ลืมว่า หน้าที่ประการแรกของเราก็คือ ให้การศึกษาแบบคริสตชน คือเน้นที่ตัวบุคคล อบรมเด็กของเราให้รู้จักรับผิดชอบต่อตนเองและต่อส่วนรวม เป็นผู้แสวงหาความรู้และเหตุผล มีความคิดเป็นอิสระ ไม่ถูกครอบงำไม่ถูกชักนำโดยง่าย ไม่เป็นทาสของสมัยนิยมหรือถูกอิทธิพลแปลกปลอมนำพา มีค่านิยมที่ถูกต้อง รู้จักยึดหลักธรรมและศาสนาที่ตนถือ ไม่ยึดสถาบันนิยมมาเป็นเกราะกำบังศักดิ์ศรีของตน แต่รู้จักเป็นตัวของตัวเอง เป็นคนมีศักดิ์ศรีมีเกียรติ เพราะเป็นบุตรของพระเจ้า
*หนังสือพิมพ์เดลินิวส์ ฉบับวันจันทร์ที่ 16 มีนาคม 2530
*ครู อาจารย์ นักบริหารการศึกษา และนักบริหารการพัฒนา : ภราดา ดร. ประทีป ม.โกมลมาศ